Historie Zuiderzee Stoomtram;
Van 1908 tot 1931 reed er een stoomtram door Elburg.
Het traject liep van Hattemerbroek via Elburg naar Nunspeet met een zijtak van Wezep naar De Zande.
De locomotieven op deze lijn waren van de NCS (Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij) en deze zijn gebouwd door Backer en Rueb en hadden het uiterlijk van klassieke tramlocomotieven (zie de foto hiernaast waar de tram door de wallen van Elburg rijd).
In Elburg lag centrale punt van de Zuiderzeetram, hier bevond zich net buiten de stadsgracht het station en de remise.
Ik heb nog een extra pagina (Historie Tram – Archief) met documentatie die ik in het Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe gevonden heb.
De plannen voor de aanleg
Hiernaast de fabriekstekening van de Backer & Rueb tram nr. 1 – 5 van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS)
De lijn
Li. het kaartje met het traject wat de tram dagelijks aflegde.
Hattemerbroek, Wezep, Oldebroek, Elburg, Doornspijk naar Nunspeet en weer terug.
De tram kon bij Hattemerbroek verder naar Zwolle over de IJsselbrug via het hoofdspoor van Amersfoort – Zwolle
Re. het vertrek van de feesttram op 2 mei 1908 vanaf het station van Nunspeet.
Op 4 mei werd de tram opengesteld voor het publiek.
Foto’s uit het tijdschrift voor het spoor- en tramwegwezen 25-4-1942 (Delfer)
Re. de aankomst van de feesttram op 2 mei in Elburg.
De tram komende van Nunspeet rijdt hier via de Goorpoort, Elburg binnen.
Daarnaast de dienstregeling die op 4 mei 1908 inging.
Onderstaande foto is een ansichtkaart waar de tram eveneens via de Goorpoort de stad binnen rijd.
In de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant van 29 4 1908, was voor de opening van de spoorweg een fotowedstrijd uitgeschreven.
Nog voordat de tram verscheen kon men gebruik maken van de Omnibus, een soort bus dienst.
Deze verzorgde de verbinding tussen de spoorlijn (Amersfoort-Zwolle) en Elburg.
Hier voor “Hotel de Haas” (hoek Jufferenstraat – Beekstraat)
Nu de Bistro Zilverzoen.
Hier werd later ook een wachtkamer voor de tram gevestigd.
Het kleine karretje is een postkarretje dat de postzakken kwam brengen.
Onder Hotel de Haas aan de Beekstraat.
Rondje door de stad
Foto 1, de tram vertrekt van de remise te Elburg richting Nunspeet.
Foto 2, de tram staat op het punt om via de doorgang in de wallen naar de stad te rijden, op de achtergrond is de remise met watertoren nog te zien.
Foto 3, tram heeft net de beek overgestoken en is nu op de vischmarkt aangekomen en zal Elburg verlaten door de Goorpoort (foto 4).
Tram vereeuwigd
Deze schitterende tekening van Jonathan Clay laat prachtig de Tram in de kleur uitvoering zien die gebruikt is van 1908 tot 1919.
Dit is Backer & Rueb fabrieksnummer 264, dit was zoals te zien bij de NCS (Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij) nummer 5.
Dit moet toch een prachtig gezicht zijn geweest als deze tram in deze prachtige kleurstelling door Elburg reed.
Later werden ze groen van kleur.
Deze tram is gebouwd bij Machinefabriek Breda voorheen Backer & Rueb.
Meer van deze mooie tekeningen op de website van Jonathan.
http://www.jonathanclay.co.uk/home/
Hiernaast een prachtig schilderij van Chris Ludlow van de tram in de groene kleur bij de remise in Elburg.
Ook is op dit schilderij de locomotief van Maffei te zien.
Dit schilderij laat prachtig het tijdsbeeld zien van de tram.
Mooi is ook de watertoren met daarachter de grote kerk. die goed te zien zijn in dit schilderij.
Geheel links is de kolen opslagplaats nog te zien.
Meer schilderijen van Chris op zijn website.
https://www.peintredurail.com/
De tram van de Zuiderzeetramweg is een geliefd voorwerp om na te maken.
Hier is de tram prachtig uit hout gemaakt met een motorzaag door Everardus Smit.
Meer motorzaag projecten op de website van Everardus Smit.
http://motorzaagdemos.com
De remise
In 1907 word er begonnen met de bouw van de remise net buiten de stad.
De loods met drie deuren is de wagonloods en met twee deuren de locomotief loods.
Tussen deze loodsen is de watertoren gebouwd deze was nodig om de stoomketels van de locomotieven van water te voorzien.
Onder de remise in volle glorie.
Een van de bekendste foto’s van de remise die je veelvuldig tegen komt.
De remise staat er nog steeds, er is nu een supermarkt in gevestigd, maar toch is het gebouw nog goed te herkennen als de remise.
Daar weer onder een prachtige luchtfoto van de remise met de Bas Backerlaan.
Vooraanzicht van de remise gezien vanaf de Zwolseweg.
Een taxi haalt of brengt mensen bij de remise. Op de achtergrond zien we de stoomtram klaar staan voor vertrek.
Langs de rails
De foto hiernaast geeft de route van de tram van de remise tot aan de Goorpoort weer.
De tram reed langs de remise over de gracht door de wallen heen.
Dan ging hij achter de kerk en de stadsmuur langs.
Hij kwam de stad binnen bij de Mheenpoort en stak daarna schuin de beek over waar hij de Beekstraat volgde en vervolgens de stad via de Goorpoort weer verliet.
Onder enkele foto’s waar je de railroute kunt zien.
Hierboven is mooi te zien waar de tram door de wallen ging, achter de kerk en de stadsmuur liep en waar hij de beek overstak.
Je ziet de rails langs de linker kant van de beek lopen waarna hij bij een aanbouw van de Goorpoortbrug Elburg weer verliet.
Die andere tram
Naast de bekende kastenlocomotieven zoals men het model van Backer & Rueb noemde is er ook een (echte) stoomlocomotief in Elburg geweest.
Zoals in het artikel hierboven te lezen is; De mooiste locomotief der Nederlandse spoor- en tramwegen.
Deze kwamen zoals hierboven te lezen van Maffei, en zijn door de NCS voor de Zuiderzeetramlijn aangekocht en kregen de nummers 7 en 8.
Hiernaast een fraaie foto van de Maffei locomotief met Machinist Wijnbergen.
Tram of Autobus?
Het einde
Zoals te lezen word met ingang van 1 september 1931 de exploitatie van de tramlijn Nunspeet – Hattemerbroek gestaakt, en houd de zuiderzeetramlijn dus op te bestaan.
Op 1 september 1931 nam ATO het reizigersvervoer van Nunspeet naar Zwolle en Kampen over van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS), welke haar stoomtramdienst staakte.
Artikelen uit diverse kranten (Delfer)
Rampspoed
Dat de tram ook rampspoed bracht, getuigt van onderstaande berichten van ongelukken uit diverse kranten.
Botsing tussen tram en bespannen wagen (14-5-1913)
Onder de tram (13-6-1921)
Botsing tussen tram en woonwagen (24-3-1928)
Van zijn paard gevallen (25-4-1928)
Man door tram overreden bij Elburg (11-9-1928)
Onder de tram (19-12-1930)
Artikelen uit diverse kranten (Delfer)
Race-baan,
In de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant van 8 juni 1908, stond het volgende artikel van een op hol geslagen tram.
De voormalige Zuiderzeetramweg
Het hele verhaal van de Zuiderzeestoomtram in een tijdschrift van de Spoor- en Tramwegen van 25 April 1942.
Dit interessante artikel werd bijna 11 jaar na de opheffing van de Zuiderzeestoomtram gepubliceerd.
Tramkaart voor het vervoeren van vee.
Dit kaartje moet zijn van de periode dat de tram door kon rijden naar Zwolle Veerallee, om zodoende de veemarkt te kunnen bereiken.
Afbeelding gevonden op Facebook.
Unieke beelden
Helaas heb ik geen bewegende beelden van de tram in Elburg kunnen vinden.
Wel een leuke video van gelijksoortige trams.
Unieke historische beelden van stoomtrams van onder meer de Geldersche Tramwegen.
Dit geeft een goede impressie van hoe het er in Elburg waarschijnlijk net zo aan toeging.
Het zal er ongeveer hetzelfde uit hebben gezien.
Ik hoop met deze pagina een goed beeld te hebben kunnen scheppen van de historie van onze tram.
Mocht u op- of aanmerkingen, of toevoegingen hebben contact mij dan even.
Na heel lang speuren heb ik 5 seconden film gevonden van de tram in Elburg.
De video komt van het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid.
Met de titel “Voormalig visserstad Elburg aan de Zuiderzee (1923)”
Als u goed door de Vispoort kijkt ziet u de tram rijden.
Link naar de hele film https://youtu.be/qrtd91QNmq4
Het stukje tram is van 1:28 t/m 1:33 te vinden.
Foto’s op deze pagina heb ik van het internet en komen vermoedelijk uit het archief van Arent thoe Boecop en uit de prive verzameling van Joop Zwart.
De krantenartikelen zijn overgenomen uit het archief van Delfer.
Mocht er iemand zijn die meent de auteursrechten van een bepaalde oude foto of krantenartikel te kunnen claimen, wordt hij of zij vriendelijk verzocht contact met mij op te nemen.
Ik heb met deze pagina niemand willen schaden en de publicaties ten goeder trouw geplaatst.